Ongeveer 40 jaar geleden, een jaar voordat ik mijn man Barry ontmoette, was ik in West-Afrika om twee zendelingen te helpen met het werk onder de ongeletterde vrouwen van de Bariba-stam. We woonden op het platteland zonder elektriciteit. Veel van de jongeren werden naar school gestuurd en konden daardoor lezen.

Een van de zendelingen had de jongeren gevraagd het kerstverhaal voor te lezen en het daarna in de kerk na te spelen voor de kerstviering. De kerk was niet meer dan een zinken dak, houten banken en een grote kerkklok op een afgelegen en woestijnachtige plek.

Oorspronkelijk was de stam animistisch, wat betekent dat ze geloofden dat God de aarde had overgelaten aan geesten die macht hadden over mensen. Deze geesten moesten met rust worden gehouden. Men zag dat de boze geesten ziekte, dood en andere rampen veroorzaakten.

Er werden offers gebracht door kippen te slachten en ze met hun bloed achter hun hutten op stokken te zetten. Dit ritueel was bedoeld om boze geesten uit hun familie te weren. Armoede en de dood van kinderen waren voor hen dagelijkse realiteit. Op dat moment zou slechts 1 op de 5 kinderen onder de 5 jaar overleven. Deze realiteit deed hen concluderen dat de geesten er vooral op gebrand waren baby's te doden. Het was taboe om te veel aandacht aan baby's te besteden, zodat de geesten ze niet zouden opmerken en ze met rust zouden laten.

Dus toen de jongeren Maria en Jozef in een kribbe opvoerden, was dat voor hen niet erg. Ze baarden allemaal en leefden in hutten gemaakt van aarde. Ze waren ruw met de pop die de Baby Jezus vertegenwoordigde. 

Wat de stam opviel, was (klik op deze link) Mattheüs 2:13-18.

De meesten van ons willen dit deel van het kerstverhaal niet eens lezen:

Toen ze weg waren, verscheen er een engel van de Heer aan Jozef in een droom. "Sta op," zei hij, "neem het kind en zijn moeder mee en ontsnap naar Egypte. Blijf daar tot ik het je zeg, want Herodes gaat op zoek naar het kind om het te doden.' Dus stond hij op, nam het kind en zijn moeder 's nachts mee en vertrok naar Egypte, waar hij bleef tot de dood van Herodes. En zo ging in vervulling wat de Heer door de profeet had gezegd: "Uit Egypte heb ik mijn zoon geroepen."

Toen Herodes besefte dat de magiërs hem te slim af waren, was hij woedend en gaf opdracht om alle jongens in Bethlehem en omgeving die twee jaar oud en jonger waren te doden, in overeenstemming met de tijd die hij van de magiërs had vernomen. Toen ging in vervulling wat door de profeet Jeremia was gezegd:

"Er wordt een stem gehoord in Rama, geween en grote rouw, Rachel weent om haar kinderen en weigert zich te laten troosten omdat ze er niet meer zijn."

Jozef sliep en werd gewaarschuwd voor het complot van Herodes om Jezus te doden, dus nam hij Maria en het Kind mee naar Egypte, en de soldaten van Herodes slachtten de kinderen onder de drie jaar af. 

Toen de stam deze scène uitvoerde, deed een groep jonge mensen met stokken alsof ze de jonge kinderen in de gemeenschap vermoordden. Mensen reageerden door te juichen, te klappen en te schreeuwen.

Ik was zo in de war en geschokt en concludeerde dat ze niets van het Kerstfeest hadden begrepen.

Ik heb echt gehuild en heimwee gehad. Het kostte veel verwerking en tijd voordat ik het kerstverhaal vanuit hun standpunt kon bekijken. Ik begon te begrijpen dat ze zo opgewonden waren dat God in staat was het kwaad te slim af te zijn door Maria, Jozef en Jezus naar Egypte te laten vertrekken. Er was worstelen met de tekst en de culturele verschillen nodig om te beseffen dat ze zoveel dichter leefden bij de ontberingen van de tijd dat Jezus werd geboren.

Onze westerse cultuur heeft er een verhaal van gemaakt van een geromantiseerde geboorte met glitters en lichtjes onder een mooie boom met leuke cadeautjes en eten. Niets van dat alles is terug te vinden in het kerstverhaal, noch in de bush van Afrika.

De week voor Kerstfeest stierven mijn collega en vriend onverwachts. Ze was pas in de veertig. Een van mijn andere collega's zei in haar rouwreactie: "Vanwege de feestdagen lijkt dit zo erg verkeerd te zijn."

Verrassend genoeg gebeuren trauma's, tragedies, misbruik, verraad en overlijden vaak rond Kerst. Veel mensen wensen dat de feestdagen snel voorbij zijn, omdat het al deze pijn en herinneringen oproept.

Laat me je aandacht vestigen op vers 18: "De vrouwen van Rama weigerden zich te laten troosten omdat ze er niet meer zijn." 

Wat een mysterieus vers.

Ongeveer 28 jaar geleden kregen we ons 4e kind, een meisje genaamd Joy; na drie jongens voelden we zoveel vreugde die kerst. Maar toen, op 15 januari, vonden we haar dood in haar bed. Ze was pas 2,5 maand oud.

In de daaropvolgende jaren spraken deze verzen mij diep aan. Ik voelde de verleiding om te WEIGEREN getroost te worden. Keuze is een integraal onderdeel van het aangaan van een genezingsproces na verlies, trauma en verraad. Kunnen we het grotere plaatje van Gods verlossingsplan vertrouwen? Kunnen we onze toevlucht nemen tot de Bron van troost? In degene die Zichzelf ontledigde (= evacuatie van de hemel naar de aarde) door geboren te worden in de gelijkenis van een mens, zichzelf vernederde door gehoorzaam te worden tot de dood aan het kruis?

Keuze is een integraal onderdeel van het aangaan van een genezingsproces na verlies, trauma en verraad. Kunnen we het grotere plaatje van Gods verlossingsplan vertrouwen?

Toen we vorige week als staf bij elkaar zaten nadat we te horen kregen dat onze collega was overleden, realiseerde ik me dat er een tijd is dat het gepast is om troost te weigeren. De vrouwen huilden en jammerden, wat een natuurlijke en gezonde reactie is op de pijn van het verlies. In de schok van de gebeurtenis moeten we onszelf de tijd gunnen om het besef van wat er is gebeurd te verwerken.

Ik weet niet hoe moeilijk jouw kerst is geweest, maar ik hoop voor jou dat je kunt zingen: "“Oh tidings of Comfort and Joy.”." 

Verdriet en vreugde wonen samen in harten die gebroken zijn. 

De paradox van Jezus komst is er voor ons om te omarmen, zelfs in ons verlies. Je bent niet alleen. Neem de tijd om te rouwen en stel je open voor de troost die de komst van de Verlosser met zich meebrengt. 

Tragedie en dood zijn voor jou nooit het einde van Gods verhaal!

Jeannette Laube. 

Jeannette is opgegroeid in Nederland en getrouwd met de Amerikaanse zendeling Barry Laube. Samen hebben zij jarenlang zendingswerk gedaan in Senegal en later in Frankrijk. Nu wonen zij alweer heel wat jaren in Pennsylvania.

Klik hier voor het lezen van haar Engelstalige blog.